ضربان قلب چیزی نیست که بخواهید به طور مرتب مراقب آن باشید و آن را اندازه‌گیری کنید، مگر اینکه اتفاق غیر عادی رخ دهد و ضربان آن نامنظم شود! در چنین شرایطی دانستن تعداد ضربان قلب نرمال و شمردن آن اهمیت پیدا می‌کند. نرخ ضربان قلب طبیعی، بسیار مهم است، زیرا عملکرد صحیح قلب را نشان می‌دهد. قلب، با تپش خود خون غنی از اکسیژن و مواد مغذی را به تمام قسمت‌های بدن منتقل می‌کند و وقتی درست کار نکند، بسیاری از بخش‌های بدن تحت تاثیر قرار می‌گیرند.
این مطلب از دایان سلامت را به ارائه اطلاعات لازم درباره تعداد ضربان قلب طبیعی، عوامل موثر بر آن، نحوه مراقبت از آن و سایر نکات مهم اختصاص داده‌ایم. پس تا انتهای این مطلب ما را همراهی کنید.
نرخ ضربان قلب نرمال چقدر است؟
تعداد ضربان قلب طبیعی در انسان برای بزرگسالان، زمانی که در حال استراحت هستند، بین 60 تا 100 ضربه در دقیقه است. با این حال، ممکن است ضربان قلب برخی افراد در زمان استراحت کمتر از 40 ضربه در دقیقه باشد، اما همچنان نرمال و به معنای عملکرد کارآمد قلب و نشان دهنده سلامت قلبی عروقی بدر نظر گرفته شود. به عنوان مثال در افراد ورزشکار، ضربان قلب نرمان زمانی که در حال استراحت هستند، در حدود 40 ضربه در دقیقه باشد.
جهت رزرو نوبت پزشک در منزل، کافیست همین الان با ما تماس بگیرید!
چگونه ضربان قلب نرمال را تشخیص دهیم؟
اندازه‌گیری نبض قلب به عنوان علامتی از سلامت است. برای اندازه‌گیری ضربان قلب، می‌توانید با استفاده از روش‌های زیر، به آسانی نبض خود را بشمارید:
- نوک دو انگشت اشاره و انگشت سوم خود را روی گردن در کنار نای و یا در قسمت داخلی مچ دست بین استخوان و تاندون روی رگ قرار دهید.
- زمانی که نبض خود را احساس کردید، شروع به شمردن تعداد ضربان آن تا 15 ثانیه نمایید.
- برای به دست آوردن تعداد ضربان قلب در یک دقیقه عدد به دست آمده را در 4 ضرب کنید.
عوامل موثر بر ضربان قلب و ضرورت مراقبت آن
عوامل متعددی می‌توانند تپش قلب را تحت تاثیر قرار دهند که در ادامه برخی از آنها را معرفی کرده‌ایم:
- سن
- میزان تناسب اندام و فعالیت فرد
- استعمال سیگار و سایر دخانیات
- ابتلا به مشکلاتی نظیر بیماری‌های قلبی عروقی، کلسترول بالا یا دیابت
- بالا یا پایین بودن دمای هوا
- وضعیت بدن، مانند ایستادن یا دراز کشیدن
- احساسات مختلف فرد، مانند استرس، خوشحالی و …
- وزن بدن
- مصرف داروها
ضربان قلبی نرمال که در شرایط خاصی مانند ورزش، هیجان زده شدن، خستگی و … بالا یا پایین رود و این اتفاق تکرار شونده نباشد، می‌تواند طبیعی باشد، در غیر این صورت نگران کننده خواهد بود. مثلا اگر در حالت استراحت در اغلب موارد ضربان قلب بالای 100 ضربه در دقیقه داشته باشید و یا ورزشکار نیستید، اما ضربان قلبتان در اغلب مواقع هنگام استراحت زیر 60 ضربه در دقیقه است و علادم دیگری را نیز تجربه می‌کنید، باید این موضوع را جدی بگیرید، زیرا ممکن است نشان دهنده وجود یک مشکل جدی باشد. پس حتما به پزشک مراجعه نمایید.
چرا باید ضربان قلب را بررسی کرد؟
بررسی کردن ضربان قلب، به افراد کمک می‌کند تا به منظم یا نامنظم بودن ضربان قلب خود پی ببرند. ضربان نامنظم قلب، می‌تواند نشان دهنده یک بیماری قلبی به نام فیبریلاسیون دهلیزی باشد که باعث ریتم نامنظم قلب می‌شود. همچنین احتمال تشکیل لخته‌های خونی در قلب را افزایش می‌دهد. چنانچه لخته از قلب خارج شود و به مغز برسد، با قطع کردن جریان خون، منجر به سکته مغزی خواهد شد.
پس توصیه می‌شود که ریتم طبیعی قلب خود را بررسی کنید و یا از پزشک بخواهید آن را بررسی کند. چنانچه متوجه ضربان نامنظم قلب خود شدید، حتما به پزشک مراجعه نمایید.
چه عواملی می‌توانند ضربان قلب را تحت تاثیر قرار دهند؟
علاوه بر ورزش که طبیعی است ضربان قلب را تغییر دهد، عوامل دیگری می‌توانند منجر به این اتفاق شوند و تغییر ریتم نرمال قلب می‌تواند نشان دهنده وجود مشکلاتی در سلامت بدن باشد. برخی از علل رایج برهم زننده تپش قلب طبیعی شامل موارد زیر هستند:
- کم آبی بدن
زمانی که بدن دچار کم آبی می‌شود، حجم خون بدن نیز کاهش می‌یابد. در چنین حالتی قلب ناچار است برای پمپاژ کردن خون و رساندن خون بیشتر به بدن، سخت‌تر کار کند. به همین دلیل فردی که دچار این مشکل است، ضربان قلب سریع‌تر یا نامنظم و یا تپش قلب محکم‌تری را احساس می‌کند.
نوشیدن مقادیر کافی آب و هیدراته نگه داشتن بدن، علاوه بر فواید زیادی که برای تمام بدن دارد، موثرترین روش در تنظیم ضربان قلب است. توصیه می‌شود زنان روزانه 6 تا 8 لیوان آب و مردان روزانه 8 تا 10 لیوان آب بنوشند.
- وجود عفونت یا تب
به طور معمول تب یا عفونت منجر به افزایش تپش قلب می‌شوند. زیرا در این شرایط قلب سعی می‌کند برای رساندن اکسیژن و سلول‌های ایمنی بیشتر به بدن برای مبارزه با عفونت، سخت‌تر کار کند.
- مصرف برخی داروها
مصرف برخی داروها در تغییر ضربان قلب نرمال تاثیر دارند. به عنوان مثال مصرف دارو آسم باعث افزایش ضربان قلب می‌شود و در مقابل مصرف داروهای قلبی از جمله مسدود کننده‌ها بتا منجر به کاهش ضربان قلب فرد می‌شوند.
چنانچه پس از شروع مصرف داروهای جدید، متوجه تغییرات ناگهانی در ضربان قلب خود شدید و احساس کردید حالتان خوب نیست، حتما موضوع را با پزشکی که دارو را برایتان تجویز کرده است، در میان بگذارید.
- بیماری‌های قلبی
ضربان قلب غیر نرمال که آریتمی نامیده می‌شود، مکن است بر اثر وجود مشکل در سیستم هدایت الکتریکی قلب، سیستمی که موجب انقباض قلب و شروع فرایند تپش قلب می‌شود، باشد. بر اثر آریتمی فرد تپش قلب غیر طبیعی که می‌تواند آهسته‌تر یا بیشتر از حد طبیعی و یا به صورت نامنظم باشد، شود. ضربان قلب غیر نرمال می‌تواند نشان دهنده مشکلات جدی قلب و عروق جدی باشد.
- سایر بیماری‌ها
برخی از بیماری‌ها مانند مشکلات غده تیروئید، کم خونی، عفونت و … می‌توانند ضربان قلب نرمال را تحت تاثیر قرار دهند.
بهترین داروهای ضد حساسیت کدامند؟ از این مقاله بخوانید.
جهت رزرو نوبت پزشک در منزل، کافیست همین الان با ما تماس بگیرید!
تاثیر نرخ ضربان قلب بر سلامت عمومی و فیزیکی
چنانچه نرخ ضربان قلب غیر طبیعی باشد، می‌تواند تاثیرات نامطلوبی بر سلامت بدن داشته باشد. در ادامه عوارض بالا یا پایین بودن ضربربان قلب را بیان کرده‌ایم:
- پایین بودن تپش قلب
برادی کاردی یا پایین بودن غیر طبیعی ضربان قلب، در صورتی که درمان نشود، می‌تواند منجر به عوارض زیر شود:
- فشار خون پایین
- غش کردن
- آنژین
- نارسایی قلبی
- بالا بودن تپش قلب
بر اساس اطلاعات وب‌سایت رسمی Mayo clinic در صورتی که به تاکی کاردی یا بالا بودن ضربان قلب توجه نشود و تحت درمان قرار نگیرد، ممکن است عوارض زیر را به همراه داشته باشد:
- غش یا بیهوشی مکرر
- ناتوانی قلب در پمپاژ خون کافی (نارسایی قلبی)
- مرگ ناگهانی، معمولاً فقط با تاکی کاردی بطنی یا فیبریلاسیون بطنی همراه است.
اگر تعداد ضربان قلب طبیعی نبود، چکار کنیم؟
توجه داشته باشید که هر تغییری در ضربان قلب به معنی وجود مشکل یا بیماری نیست. چنانچه متوجه شدید ضربان قلب نرمال شما، به طور مرتب تغییر می‌کند و کند، سریع وی ا غیر منظم می‌شود، به ویژه زمانی که با ضعف و سرگیجه همراه است، به متخصص قلب و عروق مراجعه نمایید. ایشان ضربان قلب شما را بررسی کرده، معاینات لازم را انجام داده و در صورت نیاز آزمایشات لازم را تجویز می‌کند. به این ترتیب علت این امر تشخیص داده شده و درمان‌های لازم را انجام تجویز خواهد کرد.
اگر امکان مراجعه حضوری به پزشک را نداشتید، می‌توانید از خدمات درمان در منزل که توسط موسسه خدمات پرستاری و پزشکی دایان سلامت ارائه می‌شود، استفاده نمایید. برای این کار کافی است با شماره 02188002164 تماس بگیرید تا همکارانمان در اسرع وقت به درخواست شما رسیدگی کنند.
دایان سلامت چکونه می‌تواند به شما کمک کند؟
اولویت ما در دایان سلامت رسیدگی فوری به درخواست شما است. تیم پزشکان دایان سلامت متشکل از بهترین پزشکان در ایران است. چنانچه شما و یا یکی از عزیزانتان دچار ضربان قلب غیر نرمال شدید و امکان مراجعه به مراکز درمانی را نداشتید، آرامش خود را حفظ کنید و از خدمات پزشکی در منزل تیم ما استفاده کنید.
پرستاران و پزشکان صبور و دلسوز ما در منزل شما حاضر می‌شوند و تمام اقدامات لازم را برای بررسی و بهبود شرایط شما و یا عزیزانتان را انجام خواهند داد و پا به پای شما در مسیر بهبودی قدم برمی‌دارند.
جهت رزرو نوبت پزشک در منزل، کافیست همین الان با ما تماس بگیرید!
سوالات متداول
- ضربان قلب نرمال در افراد بالغ چقدر است؟
نرخ ضربان قلب طبیعی در افراد بالغ بین 60 تا 100 تپش در دقیقه است.
- نبض قلب نرمال در سنین مختلف چگونه متغیر است؟
در جدول زیر ضربان قلب نرمال در سنین مختلف را بیان کرده‌ایم:
سن | تعداد ضربان قلب نرمال |
بالای یک ماه | ۷۰ – ۱۹۰ |
از 1 تا ۱۱ ماهگی | ۸۰ – ۱۶۰ |
از 1 تا 2 سال | ۸۰ – ۱۳۰ |
از 3 تا 4 سال | ۸۰ – ۱۲۰ |
از 5 تا 6 سال | ۷۵ – ۱۱۵ |
از 7 تا 9 سال | ۷۰ – ۱۱۰ |
بالای ۱۰ سال | ۶۰ – ۱۰۰ |
- ضربان قلب سریع چیست؟
چنانچه ضربان قلب فرد در زمانی استراحت به بیش از 100 ضربه در رقیقه برسد، این به معنی ضربان قلب سریع یا تاکی کاردی است. بالا بودن ضربان قلب فرد در حین ورزش، فعالیت سنگین و یا زمانی که با بیماری مثل عفونت در حال مبارزه، طبیعی است. در غیر این صورت می‌تواند ناشی از بیماری باشد.
اگر به طور ناگهانی دچار افزایش تپش قلب شدید و همزمان علائمی مانند سرگیجه و ضعف را تجربه کردید، حتما به پزشک مراجعه نمایید.
- ضربان قلب آهسته چیست؟
زمانی که قلب فرد در حال استراحت کمتر از 60 بار در دقیقه بتپد، می‌تواند نشان دهنده ضربان قلب آهسته یا برادی کاردی باشد. این مقدار تپش قلب برای برخی افراد مانند ورزشکاران، جوانانی که سلامت جسمی خوبی دارند و یا افرادی که داروهای خاصی مانند مسدودکننده‌های بتا مصرف می‌کنند، معمولا طبیعی است.
با این حال افراد باید مراقب پایین بودن تپش قلب خود به ویژه زمانی که علائمی مانند احساس ضعف، خستگی یا سرگیجه دارند، باشند و در چنین شرایطی به پزشک مراجعه نمایند.